Abba-man Björn Ulvaeus: ‘Ik heb geen last van de angst voor de leegte van de ouderdom’
Hein Janssen — Tiempo de lectura: 10 minutos
Hij is 79 jaar en heeft geen behoefte om het rustig aan te doen. Hij kwam naar Rotterdam om zich te bemoeien met de opening van de show Mamma Mia! The party. ‘Dit is nu al de vierde generatie die Dancing Queen meezingt.’
schrijft voor de Volkskrant over toneel en musical.
24 oktober 2024, 16:00
Björn UlvaeusBeeld Oof Verschuren
Wat als eerste opvalt is een vieze, stoffige airco tegen de muur van een Griekse taverne. En een waslijn met niet echt schoon geworden ondergoed. Smoezelige sportschoenen die hangen te drogen. Levensechter dan dit kun je een decor nauwelijks voorstellen.
De afgelopen maanden is een bouwploeg uit Londen continue bezig geweest om de Schiecentrale in Rotterdam om te bouwen tot een vissersplaats aan een Griekse haven, compleet met een taverne, toeristenbureau, souvenirwinkel en een groot terras.
Op dat terras zitten nu elke avond zo’n zeshonderd mensen die eten en drinken en luisteren naar liedjes van Abba die door Nederlandse artiesten tussen de gangen en bedrijven door worden gezongen. Welkom bij Mamma Mia! The Party.
Onze gids dit weekeinde is een rubriek in Volkskrant Magazine waarin een bekend persoon (op velerlei terreinen) uit binnen- of buitenland ons gidst langs zijn of haar favorieten.
De basis van alles
Dit uitgekiende concept is afkomstig van Björn Ulvaeus (79), inderdaad een van de vier Abba-leden. Hij heeft zich intensief bemoeid met deze Rotterdamse versie van de show die eerder te zien was in Stockholm en Londen. Zo ook vanavond, als Ulvaeus rechtstreeks vanuit Stockholm naar Rotterdam is gereisd, om vlak voor de eerste try-out met de technici het geluid door te nemen.
Want een perfect geluid, zo zegt hij, is de basis van alles. Het idee voor dit project is zo’n tien jaar geleden ontstaan, in het Abba Museum in Stockholm.
Ulvaeus: ‘De directeur van het museum had het plan opgevat om regelmatig een Abba-party te organiseren, maar daar was het gebouw te klein voor. Toen zocht hij contact met een Londense regisseur en met mij, met de vraag of er ergens zo’n party te organiseren zou zijn.
‘Ik herinnerde me dat na de wereldpremière van de musical Mama Mia! in Londen het publiek na afloop massaal ging staan om alle liedjes in de toegift mee te zingen. Iedereen was meteen in een party-mood, dus ik dacht: oké, laten we dan geen Abba-party maken, maar Mama Mia! The Party.’
Het verhaal
De Schiecentrale is nu dus een Griekse taverne. Ulvaeus: ‘Toen de film Mamma Mia! werd opgenomen, ben ik een week op de Griekse set geweest en zag daar overal dit soort tavernes.
Daar ontmoette ik de restauranteigenaar die in de show Nikos heet en verliefd werd op een Nederlandse vrouw die bij filmcrew hoorde. Ze trouwden en werden gelukkig. Maar toen de filmploeg was vertrokken, raakte de taverne leeg en moesten ze opnieuw beginnen. Dat verhaal wordt in deze show verteld.’
Tijdloze kracht
Mamma Mia! The Party staat al acht jaar in Stockholm en vijf jaar in Londen. De plannen om ook naar Japan, Australië en de Verenigde Staten te gaan zijn vergevorderd. Los van het Griekse diner, de ouzo en het verhaal, is de tijdloze kracht van de Abba-songs hoe dan ook de grote aantrekkingskracht. Hoe kan het dat die liedjes nog steeds zo populair zijn, door verschillende generaties heen?
Ulvaeus: ‘Dat verbaast mij eerlijk gezegd zelf ook nog elke dag. Benny Andersson en ik schreven de liedjes, we namen ze met zijn vieren zo goed mogelijk op, en dachten dat ze na hooguit een of twee jaar stilletjes zouden verdwijnen, want zo ging het met veel popmuziek.
‘Niet dus. Ik hoor altijd dat er iets opwekkends in de Abba-songs zit dat mensen blij maakt – misschien is dat het.’
Hij merkt op dat Abba op TikTok intussen ook al een tijd populair is. ‘Het maakt jonge mensen helemaal niet uit of iets uit 1974 of uit 2024 komt, als ze iets leuk vinden, vinden ze het leuk, en ze laten zich niets voorschrijven. Dit is nu al de vierde generatie die Dancing Queen meezingt’.

Björn UlvaeusBeeld Oof Verschuren
Grote producties
Los van de show die Ulvaeus met zijn team heeft geproduceerd, heeft hij met zijn drie muzikale kompanen – naast Benny Andersson ook Agnetha Fältskog en Anni-Frid Lyngstad, toch allemaal flink in de zeventig – de afgelopen jaren twee grote producties gemaakt.
In 2021 bracht Abba na dertig jaar een nieuw album uit, Voyage, met daarop onder meer I still have faith in you, een van de mooiste Abba-nummers, waarin muzikaal wordt teruggekeken op hun carrière.
In 2022 opende in Londen de avatar-show Abba Voyage waarin het viertal in een technisch geavanceerd concert alle grote hits speelde. Bij de première waren koning Carl Gustaf en koningin Silvia van Zweden aanwezig – zij staan bekend als grote Abba-fans.
Piekfijn
Ulvaeus ziet er piekpijn uit, lijkt 20 jaar jonger dan hij is, en heeft kennelijk geen enkele behoefte het rustiger aan te doen. Op geen enkel vlak trouwens: twee dagen na dit interview is hij voor de derde keer getrouwd, in Kopenhagen. Je vraagt je af waarom iemand na zo’n succesvolle carrière op die leeftijd nog zo actief is.
‘Ik zou dit werk niet doen als ik er niet van genoot, en nee, ik heb zeker geen angst voor de grote leegte van de ouderdom. Het maken van de Avatar-show was eerlijk gezegd niet heel veel werk, die motion-capture opnamen stonden er in hooguit vier weken op. En het opnemen van het album betekende voor ons alle vier alleen maar plezier, alsof we na veertig jaar gewoon weer terugkeerden in de studio, en precies hetzelfde deden.’
Escapisme
Wat Ulvaeus hoopt is dat de mensen die naar Mamma Mia! The Party gaan voor één avond hun zorgen bij de voordeur parkeren. ‘Dit zijn zulke zorgelijke tijden, met twee oorlogen, klimaatverandering, politici die steeds populistischer worden, het is zo duister en bruut buiten. Ik hoop dat onze gasten dat hier even kunnen vergeten. Jazeker, dat is een vorm van escapisme, maar daar is niets mis mee, toch?’
In de hal en gangen van de Schiecentrale, normaal gesproken een donker gebouw met een industrieel aandoend interieur, staan nu uitbundig bloeiende bougainvilles. Van plastic, dat wel. Ruim een uur voor aanvang heeft zich buiten al een lange rij voornamelijk vrouwen en meisjes gevormd, veelal in vrolijke outfits. Zij zijn de dancing queens, voor één avond.

Björn UlvaeusBeeld Oof Verschuren
Klassieke muziek: Beethoven
‘Als ik thuis muziek opzet om tot rust te komen, is dat Beethoven. Altijd Beethoven, en dan het liefst zijn pianoconcerten en symfonieën. Los van het drama dat altijd in zijn muziek verstopt zit, is alles wat hij heeft gecomponeerd zo vol van melodie. Dat is wat Benny en ik altijd hebben geprobeerd, in alles dat we maakten vooral melodie zien te vinden. Dat is ons vaak gelukt, maar niet altijd. Beethoven lukte dat wel, altijd.’

Ludwig van Beethoven (1770 - 1827).Beeld Getty Images
Popmuziek: The Beatles.
‘Wij zijn door veel artiesten geïnspireerd, dat is inherent aan popmuziek, maar vooral door The Beatles. Wij, en zoveel andere popmuzikanten, zouden nooit zelf al onze nummers hebben geschreven als The Beatles er niet waren geweest. Vóór de Beatles waren songwriters anoniem, en toen waren er opeens die vier jongens uit Liverpool die alles zelf schreven.
‘In die tijd had ik met drie jongens een folk-achtig groepje, de Hootenanny Singers. Wij maakten ook onze eigen nummers. We hebben zelfs twee liedjes in het Nederlands geschreven, want Nederland was in die tijd een van de weinige landen die muziek uit Zweden interessant vonden. Ook later is dat voor de internationale doorbraak van Abba heel belangrijk geweest’.

George Harrison, Ringo Starr, Paul McCartney en John Lennon van The Beatles drinken thee, ergens in de jaren zestig .Beeld Getty Images
Muziekstroming: Progressieve muziek
‘In de jaren zeventig waren wij in eigen land allesbehalve populair, omdat we als te commercieel werden gezien en omdat onze teksten niet politiek waren. Op de Zweedse radio werden we daarom niet gedraaid. Ik maakte me daar overigens niet al te druk om, omdat we internationaal steeds meer succes kregen.
‘Onlangs is er een verzamelalbum uitgekomen met daarop allerlei destijds populaire progressieve bandjes. Een criticus schreef daarover dat hij nu zeker wist dat de meest progressieve muziek uit die tijd van Abba was. Dat vond ik wel grappig.’
Boek: Sapiens van Yuval Noah Harari.
‘Hoe is het gesteld met de condition humaine? Als je dat wilt weten, moet je dit boek lezen. Ik vond het fantastisch, een echte eye-opener, omdat het zoveel inzichten geeft in de mens, de menselijke staat en onze geschiedenis.
‘Het is gelukkig allesbehalve een saai geschiedenisboek, want het is knap geschreven, en op een eigenzinnige manier verteld. Als je het uit hebt, kan het zo maar gebeuren dat je een dieper inzicht in het menselijk bestaan hebt gekregen.
‘Een ander boek dat voor mij erg belangrijk is geweest is De Emigranten van Vilhelm Moberg. Over een grote groep Zweden - één miljoen mensen, bijna een kwart van de totale bevolking toen – die in de 18de eeuw vanwege de armoede en religieuze conflicten naar Amerika emigreerden. Benny en ik hebben daar onze musical Kristina från Duvemåla op gebaseerd.’

Het boek ‘Sapiens’ van Yuval Noah Harari.
Musical: Evita
‘Pas in de loop van onze carrière ben ik meer van musical gaan houden. In onze latere nummers als I let the music speak en Thank you for the music hoor je die invloed eigenlijk al. Mijn favoriete musical is Evita over Evita Perron, met muziek van Andrew Lloyd Webber en tekst van Tim Rice.
‘Zo’n nummer als Don’t cry for me Argentina is briljant – daar zit in vijf minuten een heel verhaal in. Nadat ons Abba-avontuur compleet was, hebben Benny en ik met Tim Rice de musical Chess gemaakt. In Londen werd het een groot succes, op Broadway minder, maar Chess is altijd een grote publiekslieveling gebleven.
‘De laatste jaren ben ik bezig geweest met het ontwikkelen van een musical over Pippi Langkous. Het zou geweldig zijn als die productie naar Nederland zou komen.’

Musical ‘Evita’ op Broadway.Beeld Bettmann Archive
Poltiek: Feminisme.
‘Ik ben een feminist, dat durf ik echt van mezelf te zeggen. Waarschijnlijk ook omdat ik altijd omringd ben geweest door sterke vrouwen. Jazeker, daar behoren ook Agnetha en Anni-Frid toe, reken maar!
‘Ik heb altijd ervaren dat de kracht van vrouwen groot is. Daarnaast vind ik het buitengewoon vervelend om alleen maar in het gezelschap van mannen te verkeren. In maatschappelijk en politiek opzicht zijn vrouwen vaak breekijzers.
‘Ayaan Hirsi Ali, bijvoorbeeld. Het is moeilijk én dapper om je uit te durven spreken over de onderdrukking van vrouwen in de islam. Ik ken haar ook persoonlijk, heb haar ooit in New York ontmoet, geen idee wat ze nu doet.
‘En onze eigen Greta Thunberg is zeker ook loud and clear in wat ze vindt, en de zaak waar ze voor staat is belangrijk. Klimaatverandering ís geen verzinsel, die is hier en nu aan de gang, en het is verbijsterend te zien hoe weinig we er intussen aan doen.
‘Er is zoveel verdeeldheid en onbegrip in de wereld, het is schrikbarend. Wat we nodig hebben zijn wereldleiders die zich daarvoor in duidelijke taal uitspreken.’

Ayaan Hirsi Ali.Beeld ANP
Stad: Londen
‘Er kan geen enkele andere stad tippen aan Londen. Ik hou van wandelen in Londen, elke wijk is zo anders en altijd gebeurt er wel wat. Bovendien is Londen voor mensen in de showbizz dé stad om te werken. Daar gebeurt het, en daar zit op dit moment het creatieve talent.
‘Wij hebben er de musical Mamma Mia! gemaakt en in 2022 de avatarshow Abba Voyage, waarvoor een heel nieuw theater moest worden gebouwd. Dat kan daar gewoon. Daarbij komt dat Britten naar mijn mening de enige echt grappige mensen op aarde zijn.’

Londons Business District.Beeld Getty Images
Outfit: Glamrock
‘In tegenstelling tot wat veel mensen denken, ben ik niet modebewust. Maar in de Abba-jaren droegen wij de meest uitzinnige outfits en waren we hoogst fashionable.
‘Het waren de jaren van de glamrock met artiesten als Gary Glitter, Slade en Mud, en wij hadden een eigen designer en modeontwerper. Oh my god, wat ik in die jaren allemaal niet gedragen heb, ik had een outfit die was zó cringe, ik leek wel een alternatieve superman.
‘Elke artiest probeerde er zo uitbundig mogelijk uit te zien, iemand als David Bowie heeft dat altijd volgehouden en naar een eigen stijl geperfectioneerd. Nu draag ik het liefst simpele, comfortabele kleding. Ik was zelfs compleet underdressed toen wij onlangs een hoge onderscheiding kregen van de koning van Zweden en ik op het paleis verscheen in een T-shirt in plaats van overhemd met stropdas. De hofhouding vond dat niet kunnen, maar gelukkig had de koning er geen probleem mee: hij heeft mij eervol geridderd.’

Abba in 1977.Beeld Getty Images
Zangeres: Dua Lipa
‘Als ik ooit nog eens een nummer voor Eurovisie Songfestival zou schrijven, is het voor Dua Lipa. Ze heeft een geweldige stem en past perfect bij het festival. Verder ben ik een groot liefhebber van de Amerikaanse indie-rockband Imagine Dragons. Zowel hun teksten als muziek zijn erg goed, en bovendien zijn hun nummers en albums fantastisch geproduceerd. Daar luister ik graag naar, en naar Beethoven dus, om tot rust te komen.’

Dua Lipa tijdens een optreden in 2024.Beeld Samir Hussein
CV Björn Ulvaeus
25 april 1945 Geboren in Göteborg.
1951 Zijn eerste gitaar.
1961 Begint met drie vrienden de folk-groep Hootenanny Singers; met het Nederlandstalige nummer Noorderwind treden ze op in TopPop.
1970 Brengt samen met Benny Andersson het album Lycka (geluk) uit, Agnetha en Frida zijn daarop te horen als achtergrondzangers.
1971 Björn Ulvaeus en Agnetha Fältskog trouwen.
1973 Eerste album van Abba verschijnt: Ring Ring.
1974 Abba wint het Eurovisie Songfestival met Waterloo; daarna verschijnen albums als Abba, Arrival, Voulez-Vous en het (voorlopig) laatste album The Visitor (1981).
1984 Première musical Chess in Londen, met Murray Head in de hoofdrol.
1995 Première musical Kristina från Duvemåla in Malmö.
1999 Musical Mamma Mia! in première in Londen; daarna volgen drie Nederlandse versies.
2008 Mamma Mia!, de film komt uit, met onder anderen Meryl Streep en Colin Firth.
2021 Album Voyage.
2022 Avatar-concert Abba Voyage opent in Londen.
2024 Nederlandse versie Mamma Mia! The Party opent in de Schiecentrale in Rotterdam.
https://www.volkskrant.nl/volkskrant-magazine/abba-man-bjorn-ulvaeus-ik-heb-geen-last-van-de-angst-voor-de-leegte-van-de-ouderdom~b0e460d2
.webp)
.jfif)
